Ernst Gustav Jäger rzeźbiarz, malarz, grafik i ilustrator urodził się 3 maja 1880 r. w Olecku (Marggrabowa), w domu przy ulicy Armii Krajowej 12 (wtedy miała nazwę Goldaper Straße 12).
Ojciec artysty Johann (ur. 1845 r.) był ślusarzem i mechanikiem rolniczym. Jego przodek przybył do Olecka jako żołnierz z Węgier. Rodzina matki Auguste Skopp (ur. 1842 r.) mieszkała w Olecku od stuleci. Państwo Johann i Auguste Jäger zawarli związek małżeński w kościele ewangelickim w Olecku 12.06.1868 r.
Ernst Gustav Jäger miał trzech młodszych braci: Carl August (ur. 09.08.1869 r.), Johann Friedrich (ur. 14.01.1871 r.), Heinrich Wilhelm (ur. 13.01.1875 r.) i młodszą siostrę: Johanna Maria (ur. 11.01.1873 r.).
Dom przy ulicy Armii Krajowej 12, w którym mieszkała rodzina Jäger.
Ernst Gustav Jäger uczęszczał do szkoły podstawowej w Olecku przy ulicy Nocznickiego (wtedy miała nazwę Poststraße). W szkole pierwszy raz zetknął się ze sztuką dzięki nauczycielowi rysunku Friedrichowi Mörsch.
W 1895 r. Jäger przeniósł się do gimnazjum w Insterburgu (pol. Wystruć, ros. Черняховск) i zdawał tam maturę. Potem studiował w Królewcu (ros. Калининград, Kaliningrad, niem. Königsberg) prawo i nauki społeczne, był słuchaczem kursów medycznych i artystycznych. W latach 1906 -1910 kształcił się w Berlinie, gdzie od 1908 r. miał swoje atelier.
Ernst Gustav Jäger jako rzeźbiarz preferował postaci ludzkie (głównie młodych kobiet i mężczyzn), popiersia i figury zwierząt (koni, małp, byków, jeleni, psów). Malował też ludzi, zwierzęta, pejzaże oraz motywy religijne.
W czasie służby wojskowej w Heidelbergu był tłumaczem z języka rosyjskiego. Oprócz rosyjskiego opanował wiele innych języków obcych w tym arabski. Był tak wszechstronny, że pisał artykuły do różnych gazet. W gazecie „Treuburger Zeitung” napisał w 13 odcinkach „Obserwacje i wspomnienia” oraz inne artykuły i wiersze.
W 1911 r. stworzył znany posąg „Praczłowieka” dla Uniwersytetu w Jena, którego odlew znajduje się w Hanowerze.
Inne znane dzieła artysty: „Portret ojca”, „Kaktusowy przyjaciel” (autoportret), „Opłakiwanie”, „Kain”, „Trędowaty” (autoportret w stroju mnicha), „Kazanie do ptaków Świętego Franciszka”, „Święty i zwierzęta”, „Przejażdżka do krainy snów”, „Przeszukanie”, „Siewca”, „Prometeusz”, „Święty Gral”, „Droga na Golgotę”, „Święty Sebastian”, „Wykład z anatomii” itd.
W 1935 r. wykonał dla nowego szpitala w Olecku ołtarz – tryptyk „Wiara Miłość Nadzieja”, który znajdował się w sali zebrań sióstr diakonisek.
Ołtarz ukazywał alegoryczne sceny religijne. Część środkową, w formacie kwadratu, wypełniało przedstawienie Ostatniej Wieczerzy, z centralnie umieszczoną postacią Chrystusa w świetlistym kręgu, a wokół niego, poza krawędzią boskiego światła, siedzieli przy stole apostołowie, wyraźnie poruszeni słowami Judasza, który patrzył w stronę Chrystusa. Na bocznych skrzydłach, malarz przedstawił scenę chrztu oraz Marię i Magdalenę u stóp ukrzyżowanego Chrystusa.
Fotografia tryptyku z oleckiego szpitala powiatowego. Grenz R., Der Kreis Treuburg. Ein ostpreußisches Heimatbuch. Verlag Alfred Czygan, Treuburg, jetz Lübeck 1971. S. 80
Z ołtarzem związany jest ciekawy epizod z II wojny światowej. W czasie swojego przemarszu przez Olecko żołnierze z hiszpańskiej „Błękitnej Dywizji” (División Española de Voluntarios), dowiedzieli się o istnieniu w szpitalu ołtarza o wyjątkowej wartości artystycznej i zatrzymali się, aby go zobaczyć.
W okresie międzywojennym dyrektor gimnazjum żeńskiego Karl Plenzat zakupił do szkoły obraz Jägera „Morze Bałtyckie”. W tej szkole nauczycielkami były dwie kuzynki artysty: Emma i Maria Jäger.
W czasie pobytu w Olecku w 1920 r. Jäger wyraził ubolewanie, że brakuje tu „stroju świątecznego”, który był rozpowszechniony w innych rejonach Niemiec. Za jego namową nastąpiło odrodzenie zwyczaju noszenia dawnych strojów. Jäger otrzymał od swojej babci stary strój mazurski. Wspólnie ze stowarzyszeniem nauczycielskim opracował okazjonalny strój, który był noszony na różnych uroczystościach.
Grupa dziewcząt w strojach mazurskich 11 lipca 1921 r. „Treuburger Heimatbrief” nr. 52, Kreisgemeinschaft Treuburg e.V. 2006/2007
Stworzone zostały wzory krojów i haftów na czepki, bluzki i fartuchy. Instrukcje jak je wykonać przekazano dziewczętom i matkom.
Strój mazurski składał się z białej lnianej bluzki, której górna część była haftowana satynową nitką i miała długie rękawy. Na tę bluzkę kobiety zakładały czarny gorset. Strój obejmował także ręcznie tkaną spódnicę ciemną lub w kratkę, na którą nakładano haftowany kolorowy fartuch. Na nogi kobiety zakładały białe pończochy i czarne buty.
Wizytówką stroju mazurskiego był też jedwabny, barwnie haftowany czepek z kokardą i kolorowymi, długimi jedwabnymi wstążkami, które opadały z tyłu na gorset. Strój ten stanowił barwny dodatek do uroczystości w mieście i na wsi.
Irmgard Tessarek z Łęgowa (Lengau), w stroju mazurskim w 1935 r. Fotografia z książki: Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990. S. 527.
Ernst Gustav Jäger. „Treuburger Heimatbrief”’ nr. 8/1984 r.
Jego obraz „Ostatnie namaszczenie”, na którym ksiądz oddaje umierającemu ostatnią posługę, został podarowany przez rodzinę Jäger dla Kreisgemeinschaft Treuburg e.V. (wspólnota powiatowa Treuburg).
Ernst Gustav Jäger nie założył rodziny. Zmarł 27 kwietnia 1954 r. w Berlinie Nikolassee.
W 1954 r. w „Ostpreussenblatt” rodzina artysty umieściła klepsydrę następującej treści:
Z głębokim smutkiem zawiadamiamy o śmierci naszego drogiego kuzyna, malarza i rzeźbiarza Ernsta-Gustava Jaegera. Po krótkiej chorobie zmarł 27 kwietnia 1954 roku w wieku 74 lat. Emma Jaeger, Maria Jaeger, Oskar Jaeger.
Berlin-Nikolassee, Am Waldhaus 28/30. Breloh niedaleko Munster (Hann.), Sudetenstraße 65.
Kremacja odbyła się w piątek 30 kwietnia 1954 roku w krematorium Wilmersdorf przy Berliner Strasse. 100.
Niosąca wodę. Figurka kobiety z brązu, na cokole inicjały - Jäger. Wysokość: 31,5 cm, szerokość: 7,3 cm, masa 2 kg. Figurka ze zbiorów Zdzisława Bereśniewicza.
Szermierz. Figurka z około 1930 r. Brąz, odlew, czarna brązowa patyna. W górnej części cokołu napis: Jäger". Wysokość: 35,5 cm, szerokość 8,5 cm. Figurka ze zbiorów Zdzisława Bereśniewicza.
Sokolnik. Brąz, odlew, czarna brązowa patyna. W górnej części cokołu napis: "Ernst Gustaw Jäger Berlin". Wysokość: 54 cm, szerokość: 26 cm, waga: 6 kg. Figurka ze zbiorów Zdzisława Bereśniewicza.
Chłopiec. Brąz, odlew, czarna brązowa patyna. Wysokość figury z podstawą około 23,8 cm, szerokość 11,0 cm. Na tylnej stronie cokołu kartka z informacją o autorze i rok 1906. Na cokole inicjały – Jäger. Figurka ze zbiorów Zdzisława Bereśniewicza.
Piłkarz. Brązowa, ciemna patyna. Wysokość figury z podstawą około 24,5 cm, szerokość 18,3 cm. Na cokole inicjały – Jaeger. Figurka ze zbiorów Zdzisława Bereśniewicza.
Szewczyk. Brązowa, ciemna patyna. Wysokość figury z podstawą około 20,5 cm, szerokość 7,5 cm. Na cokole inicjały – G. Jaeger. Figurka ze zbiorów Zdzisława Bereśniewicza.
Obraz olejny "Treuburg w roku 1919" ("Treuburg im Jahr 1919") , sygnowany w prawym dolnym rogu i datowany 1942. Rozmiary: 63,5 x 81 cm. Wystawiony na sprzedaż na portalu akcyjnym.
Obraz sygnowany w lewym dolnym roku znakiem podobnym do umieszczonego na cokole figurek, których autorem był Ernst Gustav Jäger. Obraz ze zbiorów Zdzisława Bereśniewicza.
Literatura:
- Demby R., Olecko Czasy, ludzie, zdarzenia. Urząd Miejski w Olecku. 2000.
- Dzieje Olecka 1560-2010, red. S. Achremczyk, Olecko 2010.
- Grenz R., Der Kreis Treuburg. Ein ostpreußisches Heimatbuch. Verlag Alfred Czygan, Treuburg, jetz Lübeck 1971. S. 80.
- Ptaszyńska E., Olecko historia w stu ilustracjach. Muzeum Historyczne w Ełku 2017.
- „Treuburger Heimatbrief” nr. 8, Kreisgemeinschaft Treuburg e.V. 1984.
- „Treuburger Heimatbrief” nr. 52, Kreisgemeinschaft Treuburg e.V. 2006/2007.
- Tutlies A., Menschen aus dem Kreis Treuburg, Oletzko. Kreisgemeinschaft Treuburg e.V. Hamburg 2002.
- https://www.portal-ostpreussen.de/Members/inge4013/ostpreussische-nachrichten/ostpreussenblatt/ostpreussenblatt-1954/ostpreussenblatt-folge-21-vom-22-05-1954.pdf
Józef Kunicki
2024
