Urząd Gminy Prostki
ul. 1 Maja 44B,
19-335 Prostki
Tel. 87 611-20-12
Fax. 87 611-20-79
prostki@prostki.pl
www.prostki.pl
W południowej części Powiatu Ełckiego leży gmina Prostki. Zajmuje ona obszar 230 km2, zamieszkany przez 8,2 tys. ludności. Wieś założyli w roku 1482 bracia Prostkowie: Jan, Kacper i Mikołaj. Znajdujące się w pobliżu mosty i brody na kapryśnej i na ogół błotnistej rzece Łęk (dzisiaj rzece Ełk) oraz położenie na styku granic sprawiły, iż Prostki były ważnym węzłem komunikacyjnym. Wiodła tędy praktycznie jedyna droga do Prus Książęcych. Do wybuchu II wojny światowej była to miejscowość graniczna, gdzie wcześniej zbiegały się krańce Korony, Litwy i Prus Książęcych. Upamiętnia to słup graniczny polsko-litewsko-pruski z roku 1545.
W roku 1656 niedaleko Prostek, pod wsią Krupin, wojska hetmana polnego litewskiego Wincentego Gosiewskiego z udziałem Tatarów rozgromiły wojska szwedzko-brandenburskie oraz wojska Bogusława Radziwiłła, który tu wzięty został do niewoli.
W gminie Prostki zwraca uwagę drewniany kościół we wsi Ostrykół. Ucierpiał on bardzo od Tatarów po bitwie pod Prostkami. Z tej parafii najeźdźcy uprowadzili ponad 1300 osób. Kościół został odbudowany w roku 1667 i w niezmienionym stanie przetrwał do dziś. Organy kościoła pochodzą z roku 1799.
We wsi Gorczyce znajduje się grodzisko średniowieczne, w Kosinowie park dworski z XIX w., w Boguszach cmentarz ofiar obozu hitlerowskiego. Pięknie położony w otoczeniu leśnym stadion sportowy był w okresie międzywojennym bazą przygotowań sportowców niemieckich do Olimpiady w Berlinie z 1936 roku.
Najważniejsze atrakcje gminy PROSTKI:
- Słup graniczny z 1545 roku pod wsią Bogusze, postawiony na trójstyku dawnych granic: Korony Polskiej, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Prus. Słup jest jednym z najstarszych tego typu zabytków w Polsce. Wysoki na około sześć metrów słup graniczny z 1545 roku ma charakter unikalny nie tylko w skali krajowej. Pomnik tworzy murowana kolumna z cegły o podstawie kwadratu - wymurowana i otynkowana na biało - zwieńczona daszkiem z czerwonej dachówki. Obiekt ten stoi na wybrukowanym kamieniem podłożu. Na wschodniej ścianie słupa wmurowana jest tablica z czarnego marmuru, upamiętniająca osadzenie na tych terenach granicy trzech spierających się ze sobą przez kilka wieków sąsiadów. Na tablicy wyryty jest łaciński napis, który w przekładzie Antoniego Wiśniewskiego w języku polskim brzmi: "Kiedy Zygmunt August sprawował rządy w państwie ojca a (jednocześnie) margrabia Albert I panował, ów nad Jagiełły dwojga imion starodawnymi grodami, ten nad krajem Prusów w pokoju piastował władzę, wzniesiony został ten słup, który miał oznaczać linie graniczną kraju oraz rozgraniczać tereny obu władców roku 1545. miesiąca sierpnia”. Nad tablicą umieszczone są dwa herby z wizerunkami litewskiej Pogoni i Prus Książęcych: brandenburskiego orła z koroną na szyi i literą S na piersiach (oznaczają zależność lenną). Tablica z oryginalnym napisem i herbami została zdjęta przez Niemców i przewieziona do muzeum pruskiego w Królewcu, natomiast na słupie umieszczone są kopie wykonane z piaskowca w roku 1907.
- Drewniany kościół z 1667 roku we wsi Ostrykół – przykład ludowego budownictwa mazurskiego. Szczególnie cenne są empory wbudowane po obu stronach nawy, chór, kręcone kolumienki w barokowym ołtarzu z 1683 r., kapitele korynckie, ambona z 1690 roku i belka tęczowa. W kościele znajduje się tablica z 1700 roku, którą ufundował ojcu pastorowi Hermanowi Schwage, jego syn August, na pamiątkę zapoczątkowania przez niego wiary ewangelickiej na terenie obecnej gminy Prostki. Wart uwagi jest także świecznik z głową jelenia z 1700 roku;
- Leśny stadion sportowy w Prostkach - w okresie międzywojennym baza przygotowań sportowców niemieckich do Olimpiady w Berlinie w 1936 roku;
- Szkolna izba tradycji w Gimnazjum Publicznym w Prostkach;
- Park dworski z XIX w. w Kosinowie;
- Budynek w Boguszach (obecnie mieszkalny) znajdujący się bezpośrednio przy głównej drodze Białystok – Ełk, wychodzący niejako w kierunku ulicy. W tym miejscu przed wojną funkcjonowało przejście graniczne;
- Mogiły ku czci pomordowanych...
W latach 1942-1944 hitlerowcy zorganizowali na obszarze gminy blisko 20 ha obóz Stalag 68 Sudauen. Więzili tu jeńców radzieckich, francuskich i włoskich oraz ludność cywilną - Żydów, Polaków i Litwinów. Zginęło tu ok. 23 tysięcy ludzi. Na specjalnym cmentarzu w Prostkach przy ul. Bojowników spoczywa 11070 ofiar - jeńców i ludności cywilnej. Na cmentarzu wzniesiono obelisk ku czci pomordowanych. W pobliżu cmentarza, przy drodze Prostki-Grajewo, na terenie byłego obozu - miejsca kaźni tysięcy ofiar - wzniesiono pomnik. Ponadto, w lesie, na lewo od drogi Prostki - Długosze (w kierunku Długosz) znajduje się pięć zbiorowych mogił, w których spoczywa 181 ofiar zamordowanych przez hitlerowców w latach 1943-1944.
