Jak turyści mogą poprzez swoje zachowanie przyczynić się do ochrony środowiska?
Turystyka stanowi znaczącą część rynku światowego, a przemysł turystyczny zajmuje ważne miejsce w gospodarce większości krajów. Jako dziedzina działalności społecznej funkcjonuje w obszarze:
- organizacyjnym i dochodowym, tj. zabezpieczenie przejazdu, noclegu, wyżywienia, obsługa tzw. „atrakcji”;
- wychowawczym, w szczególności na wyjazdach grupowych uczy się dzieci i młodzież współżycia w grupie, poddaje się edukacji środowiskowej;
- poznawczym, tj. obcowania z naturą, poznawanie innych ludzi, kultury i obrzędów narodowych, itp.
Z jednej strony turystyka jest dobrem dla każdego człowieka, ponieważ zapewnia mu wypoczynek i pozwala oderwać się od problemów dnia codziennego. Z drugiej zaś strony natężenie ruchu turystycznego niesie za sobą takie zagrożenia jak zmiany w środowisku nadmiernie eksploatowanym turystycznie czy zakłócenia równowagi w ekosystemach.
W 1972 roku podczas I konferencji ONZ „Człowiek i środowisko” w Sztokholmie zostało wprowadzone pojęcie rozwoju zrównoważonego, tj. ekorozwoju. Zostało ono doprecyzowane w 1975 roku. Społeczeństwo realizuje ideę ekorozwoju, gdy kształtuje właściwe proporcje między kapitałem ekonomicznym, ludzkim i przyrodniczym. Przejawia się to między innymi poprzez uznawanie nadrzędności wymogów ekologicznych, których nie należy zakłócać przez wzrost cywilizacji, rozwój kulturalny i gospodarczy, respektowanie oszczędnej produkcji i konsumpcji, wykorzystywanie odpadów i dbanie o przyszłościowe konsekwencje podejmowanych działań.
Dziś ludzkość przeżywa kryzys ekologiczny. Do niszczenia natury, na co uwagę zwrócił też w 2002 roku Jan Paweł II, w dużej mierze „przyczynia się barbarzyński model turystyki, obejmujący między innymi budowanie infrastruktury turystycznej bez planowania uwzględniającego jej wpływ na środowisko”.
Ekoturystyka to ruch turystyczny, którego głównym celem jest połączenie doznań turystycznych z zachowaniem trwałego, zrównoważonego rozwoju zasobów i walorów turystycznych poprzez integrację działalności turystycznej z celami ochrony przyrody i życiem społeczno-gospodarczym, kształtowanie nowych postaw i zachowań turystów, organizatorów ruchu turystycznego. Ekoturystyka kładzie szczególny nacisk na:
- rozwijanie aktywności turystycznych związanych z bezpośrednim kontaktem turysty z przyrodą w obrębie niezdewastowanych obszarów, szczególnie przyrodniczych obszarów chronionych, co pozwala na poznawanie i podziwianie piękna krajobrazu naturalnego,
- dostosowanie wielkości ruchu turystycznego do chłonności turystycznej i preferowanie małej skali rozwoju w odniesieniu do grup uczestników ruchu, bazy i urządzeń turystycznych.
W zasadzie wszelkie formy ruchu turystycznego, rozwój infrastruktury turystycznej oraz turystyka masowa powodują zakłócenia w środowisku. Wobec tego działania na rzecz środowiska naturalnego stają się szansą na rozwój gospodarczy poprzez wytwarzanie i wdrażanie technologii ekologicznych.
Źle zorganizowana turystyka może mieć ujemny wpływ na lokalną kulturę. Intensywne zużycie zasobów naturalnych może szkodzić lokalnej społeczności, na przykład zbyt duże zużycie wody, energii i innych zasobów, które mogą wywoływać zanieczyszczenie, może mieć negatywny wpływ na zdrowie i jakość życia ludności.
Przemysł związany z turystyką i innymi usługami czasu wolnego jest jednym z głównych sektorów, który czeka na technologie ekologiczne. Coraz bardziej oczekują tego turyści i podróżni.
Dlatego też warto zastanowić się, jakie działania proekologiczne znajdują się w zasięgu każdego turysty. Co możemy uczynić dla Przyrody, czerpiąc z niej różnorodność doznań, podczas tzw. „uprawiania turystyki”. Warto pamiętać, że większość z nas podczas wyjazdów turystycznych może:
- maksymalnie wykorzystywać naturalne światło dzienne, oszczędzając energię elektryczną;
- używać nietoksycznych, ulegających biodegradacji detergentów, które nie zagrażają lokalnej faunie i florze;
- myć owoce i warzywa w naczyniach, a nie pod bieżącą wodą;
- zmniejszyć ilość używanych opakowań, towarów kupowanych w sklepach i na targowiskach lokalnych;
- nie wyrzucać pochopnie przedmiotów, których normalne funkcjonowanie może być przywrócone niewielkim kosztem;
- ograniczyć stosowanie opakowań jednorazowych;
- używać naczyń ceramicznych, zamiast jednorazowych;
- kupować produkty lepszej jakości i trwalsze;
- kupować zdrową żywność, w miarę możliwości wyprodukowaną w oparciu o zasady rolnictwa ekologicznego przez lokalnych rolników, hodowców, ogrodników;
- ograniczać zbędny hałas, który wpływa na ogólne wrażenie innych osób i może powstrzymać ich przed powrotem w dane miejsce w przyszłości;
- kupować produkty i materiały, które są ekologiczne i społecznie przyjazne;
- kupować produkty i usługi wytwarzane przez lokalnych rzemieślników, rolników, sprzedawców;
- kupować produkty papierowe z przetworzonych włókien, które nie były barwione chlorem;
- kupować produkty wytwarzane z odzysku;??
- kupować produkty, które można przerabiać na produkty wtórne albo kompostować;
- chodzić w miarę możliwości pieszo, poruszać się na rowerze, względnie używać środków transportu publicznego w ramach ograniczenia zanieczyszczenia;
- unikać kupowania produktów wytworzonych z zagrożonych gatunków roślin i zwierząt;
- w miejscach noclegowych używać wielokrotnie ręczników i pościeli;
- szanować lokalną przyrodę i kulturę, uczyć tego swoje dzieci;
- poznawać lokalne zwyczaje i w miarę możliwości nie działać przeciwko nim;
- poznawać lokalne inicjatywy ekologiczne i starać się w nich uczestniczyć;
- dzielić się z innymi wiedzą i pomysłami w zakresie działań proekologicznych;
- segregować śmieci i oszczędnie zużywać wodę;
- wybierać obiekty turystyczne oznaczone godłem „Zielony Klucz” (Green Key – certyfikat ekologiczny przyznawany hotelom, pensjonatom, schroniskom młodzieżowym, ośrodkom konferencyjnym, restauracjom, polom kempingowym i centrom wakacyjnym po spełnieniu odpowiednich kryteriów proekologicznych) lub innym o podobnym charakterze;
- wybierać obiekty prowadzące edukacyjne działania proekologiczne, szczególnie nakierowane na rodziny z dziećmi;
- korzystać z obiektów i usług podlegających certyfikacji ISO z grupy 14000 (system ekozarządzania i audytu) oraz 22000 (stosowanie norm dotyczących zapewnienia bezpiecznej żywności);
- kształtować w sobie i przestrzegać zasad etyki turysty, wdrażać „Światowy Kodeks Etyki w Turystyce”;
- korzystać z dostępnych szlaków, ścieżek i dróg, nie wydeptywać „swoich”.
Opracował: Ryszard F. Dutkiewicz
