W krainie EGO stwierdzono występowanie 262 gatunków ptaków, z czego 197 to gatunki lęgowe lub prawdopodobnie lęgowe. Duża różnorodność ptaków występuje tu dzięki zachowaniu obszarów o charakterze naturalnym – jezior, torfowisk i dużych kompleksów leśnych. Dla kilku gatunków ptaków są to jedyne miejsca lęgów w kraju.
Najliczniejszą grupę w awifaunie stanowią gatunki wodno-błotne, których naliczono łącznie 165 gatunków. Gnieździ się tu 80 gatunków wodnych i błotnych, pozostałe to ptaki przelotne i zalatujące. Stwierdzono lęgi 5 gatunków perkozów. Gnieździ się 12 gatunków kaczek. Znajdują się tu jedne z najważniejszych w kraju miejsca lęgowe świstuna, krakwy, cyraneczki, rożeńca, hełmiatki, podgorzałki, szlachara i nurogęsia.
Stosunkowo licznie występuje kormoran, dużo rzadziej bąk i bocian czarny. Zagęszczenia bociana białego w północnej części krainy EGO należą do najwyższych w kraju. Bardzo duża jest populacja żurawia. Znajdują się tu liczne stanowiska wodnika, kropiatki, zielonki, derkacza i kokoszki – gatunków wykazujących spadek liczebności w całym kraju.
Na Suwalszczyźnie i Mazurach obserwowano 24 gatunki ptaków drapieżnych i 11 gatunków sów, z czego gniazduje 15 gatunków dziennych ptaków drapieżnych i 9 sów. Znajdują się tu stanowiska lęgowe najsilniej zagrożonych gatunków. Należą do nich: gadożer, błotniak zbożowy, błotniak łąkowy, orlik grubodzioby, orzeł przedni, rybołów, sokół wędrowny, puchacz, puszczyk uralski i sowa błotna. Gnieżdżą się też kania czarna i kania ruda, krogulec, trzmielojad, kobuz i włochatka.
Gnieździ się tu 9 gatunków dzięciołów, w tym silnie zagrożone – dzięcioł białogrzbiety i trójpalczasty. Zakłada tu gniazda i wyprowadza młode szereg gatunków borealnych występujących na granicy zwartego zasięgu. Są to między innymi: krakwa, świstun, różeniec, gągoł, nurogęś, szlachar, rybołów, samotnik (brodziec samotny), puszczyk uralski, włochatka, gil, orzechówka, droździk.
Liczne lęgowe gatunki tego obszaru uznano za zagrożone w Polsce i w całym europejskim zasięgu występowania. Gnieździ się tu aż 51 gatunków zagrożonych w Europie.
Spośród gatunków charakteryzujących się wzrostem liczebności na terenie kraju, występują na obszarze krainy EGO: kormoran czarny, czapla siwa, perkoz zausznik, bocian czarny, łabędź niemy, gęgawa, głowienka (kaczka rdzawogłowa), gągoł, nurogęś, kania ruda, jastrząb, żuraw, rycyk, śmieszka, mewa pospolita, grzywacz, dzięcioł zielonosiwy, pokrzywnica (płochacz pokrzywnica), słowik szary, kopciuszek, kos, kwiczoł, droździk, brzęczka, remiz, wąsatka, srokosz, sroka, gawron, kruk, gil, dziwonia i ortolan (trznadel ortolan).
Mazury i Suwalszczyzna to miejsca dużych koncentracji ptaków wodno-błotnych w okresie polęgowym. Ze względu na olbrzymie znaczenie dla awifauny niektóre obszary tego regionu uznano za ostoje ptaków o randze europejskiej lub znaczeniu krajowym.
Do ostoi europejskich Natura 2000 należy Ostoja Puszcza Borecka (PLB280006) – gnieździ się tu około 140 gatunków ptaków, z tego co najmniej 25 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi), między innymi perkoz, bocian czarny, kania czar¬na, bielik, rybołów i kobuz, jarząbek, zimorodek, żuraw, bekas, słonka, brodziec samotny, siniak oraz dzięcioły średni, dzięcioł zielonosiwy, białogrzbiety i trójpalczasty. W sieci Natura 2000 znalazła się też Ostoja Lasy Skaliskie (PLB280011), gdzie występują zarówno ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej i w Czerwonej Księdze. Są to między innymi orlik krzykliwy, dzięcioł białogrzbiety i bielik.
Puszcza Romincka, stanowiąca kanwę Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej, też została uznana za ważny dla występujących tu ptaków obszar siedliskowy w sieci Natura 2000 (PLH280005). Występują na jej obszarze między innymi jarząbek, dzięcioł białogrzbiety, włochatka, lelek, orlik krzykliwy i trzmielojad.
Opr. Ryszard F. Dutkiewicz.
