Miejscowość położona była w powiecie oleckim, województwo warmińsko-mazurskie. Współrzędne geograficzne: 54°03'31.0"N 22°20'09.9"E
Na urzędowej mapie geodezyjnej z 1868 r. zaznaczono folwark pod nazwą Justinenhof (Dwór Justyny), który położony był 1,9 km na północny zachód od majątku Doliwy (Doliwen) w pobliżu przystanku kolejowego Doliwy.
W 1907 r. majątek Doliwy został uznany za przedsiębiorstwo państwowe Doliwy (Domäne Doliwen ) z folwarkiem Justinenhof oraz młynem Doliwy (Doliewener Mühle).
W 1909 r. majątek Doliwy został ogłoszony jako (Rittergut Doliwen) z folwarkami: Justinenhof i Małymi Jurkami (Klein Jurken).
Nazwa „Rittergut” (majątek rycerski) odnosiła się do majątków należących do potomków niemieckich rodzin szlacheckich, byłych dostojników Zakonu Krzyżackiego, urzędników dworskich i przedstawicieli administracji pruskiej, osób, które w szczególny sposób zasłużyły się dla państwa i które za swoje zasługi były nagradzane dożywotnim lub dziedzicznym nadaniem dużych obszarów państwowej ziemi w zamian za służbę.
W tej bowiem części Prus, skolonizowanej niemal wyłącznie przez ludność etnicznie polską, osadzanie w dużych majątkach feudałów niemieckich mogło się przyczynić do przywrócenia zachwianej równowagi narodowościowej.
W 1909 r. dzierżawcą domeny Doliwy był Richard Reinert z 830 ha ziemi, w tym 112 ha wody (jezioro i 45 stawów karpiowych i pstrągowych), 76 ha lasu. Populacja koni i zwierząt gospodarskich obejmowała 62 koni, 120 sztuk bydła, 454 świń i 100 owiec. Działał młyn wodny i wiatrak.
Także w publikacjach statystycznych z 1913 r. Justinenhof ponownie wymieniany jest jako część domeny Doliwy, którego dzierżawcą był Reinert.
Po I wojnie światowej majątek został sprzedany przez Ostpreußischen Landgesellschaft (Wschodniopruską Kompanię Ziemską).
Położenie majątku Justinenhof. Obiekt przy stacji kolejowej Hp. Teichwalde oznaczony jako Fbr. to tartak Lowitza. 18100 Reimannswalde. Topographische Karte 1:25000 (Messtischblätter). Reichsamt für Landesaufnahme. Königliche Preussische Landesaufnahme. Berlin 1943.
W „Niekammer…” z 1922 r. jako właściciel majątku o powierzchni 350 hektarów wymieniony jest Willy Bahr. Na stan majątku wpisano: 29 koni, 130 bydła, 100 owiec i 80 świń.
W podręczniku Pareya z 1929 r. odnajdujemy Hansa Höpfnera jako nowego właściciela Justinenhof oraz Wesołowo (Wessolowen), Rogojny (Rogonen) z Grzedowizną (Grindashof). Jako administrator zarejestrowany został karczmarz Kappas.
Prawdopodobnie w 1925 r. Hans Höpfner zbankrutował a własność 3 została podzielona i przeznaczona na sprzedaż.
W 1930 roku majątek Justinenhof (200 ha) kupił od Banku Rolnego w Treuburgu Kurt Mischkowski. Budynki gospodarcze były w nienagannym stanie, brakowało jedynie dworu, gdyż Justinenhof był flwarkiem należącym do domeny Doliwy.
Przed II wojną światową Kurt Mischkowski był przywódcą związku rolników (Bezirksbauemführer) oraz stowarzyszenia żołnierskiego (Soldatenbundes). W tym czasie powierzchnia użytków rolnych wynosiła 177 ha. Do majątku należał staw przy jeziorze Długim, w którym odławiano karpie, liny, a nawet szczupaki. W 1938 r. zbudowano dom dla dwóch rodzin pracowników, przy których mogli oni hodować krowę, dwie świnie i drób.
W majątku mieszkali: Kurt Mischkowski żona Olga z domu Rabiger, córka żonata z Petersem, teść Hugo Rabiger (zm. 1941), pani Erbuth, pani Frieda Kolatus. Fritz Kluwe - kowal i żona Anna. Julius Mallon - woźnica (zaginiony w czasie wojny), żona Anna z domu Kluwe, dzieci - Hans i Greta. Marta Milewski - pokojówka. Otto Sobottka – robotnik (poległy w czasie wojny), żona Lina, syn Zygfryd i córka Renata.
Przed domem Miszkowskich. Na fotografii u góry stoi Olga Miszkowska a na dole siedzi Kurt Miszkowski. „Treuburger Heimatbrief” 44, s 2002, s. 85.
Córka właściciela Erika Peters-Mischkowski wspominając „czasy wspaniałego dzieciństwa” pisała, że lato dzieci spędzały na łąkach lub nad jeziorem Kociołek (Kessel):
… kąpaliśmy się lub szukaliśmy raków pod kamieniami. Gdy tylko był czas, rodzice zabierali dzieci na wycieczkę łodzią wiosłową po Jeziorze Długim (Langer) na Górę Zamkową. Często siedziałam z mistrzem Kluwe w kuźni i obserwowałam go przy pracy, jak pracował przy rozżarzonym do czerwoności żelazie przy kowadle lub gdy podkuwaniu konie. Był naszym dobrym duchem, który pomimo podeszłego wieku pomagał mojej mamie w czasie wojny. Mieliśmy 2-hektarowy ogród, w którym były liczne drzewa owocowe, dużo warzyw, truskawek i ziół. Nasza mama co 4 tygodnie wypiekała chleb wtedy w całym domu unosił się cudowny zapach.
Położenie majątku Justinenhof, młynu Doliwy (Teichwalde) oraz leśniczówki Dunajek (Duneiken). 18100 Reimannswalde. Topographische Karte 1:25000 (Messtischblätter). Reichsamt für Landesaufnahme. Königliche Preussische Landesaufnahme. Berlin 1943.
Wjazd do majątku Justinenhof. Na oborze w wieżyczce "Dzwon nieszporowy”, który wzywał na modlitwę wieczorem po zachodzie słońca. Po prawej czworaki z 1938 r. dla pracowników rolnych. Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990, s. 472.
Wjazd do dawnego majątku Justinenhof w 2023 r.
23 października 1944 r. o godz. 13.00 mieszkańcy opuścili majątek zabierając na wozy niezbędne rzeczy do przetrwania. Zwierzęta hodowlane zostały wcześniej wypuszczone wolno a drzwi stajni i obór pozostawiono otwarte. Po 3 tygodniach grupa wozów z mieszkańcami zatrzymała się w okolicach Mrągowa, ale to był dopiero początek wyjazdu. Pani Eryka napisała po wielu latach:
To, co leży, jest słabe i zmęczone i nie usłyszy śpiewu skowronka, bezpieczne od cierpienia i nieszczęścia! - Ilu śpi pod śniegiem?.
W 1949 r. Kurt Mischkowski mieszkał w Bad Godesberg (Niemcy) i przez kilka lat działał w Kreisgemeinschaft Treuburg e.V.
Widok ogólny na majątek Justinenhof. Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990, s. 472.
Wywożenie obornika z majątku Justinenhof na ośnieżone pola. Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990, s. 516.
1 października 1949 r. w Biuletynie Wschodniopruskiego Stowarzyszenia Regionalnego "Wir Ostpreussen" ukazała się informacja o zaślubinach Karla Petersa z Eriką Mischkowski z Justinenhof.
Strona 23 Biuletynie Wschodniopruskiego Stowarzyszenia Regionalnego. https://archiv.preussische-allgemeine.de
Według Górynowicza nazwa Justynki (niem. Justinenhof) albo Męczychudoba wywodziła się od imienia Justyna. Nazwa Męczychudoba (mąka, męka, cierpienie w domu, ubogi majątek) jest użyta pomyłkowo, gdyż odnosi się do miejscowości z województwa kujawsko-pomorskiego.
Górnowicz H., Rodowe nazwy miejscowe Mazur i Warmii. W: Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2, s. 197-228. Olsztyn 1965.
W 1949 r. na mapie topograficznej majątek był podpisany jako Ustkowo.
Powiat olecki, województwo białostockie: mapa administracyjna i komunikacyjna w skali 1:100 000. Polska. Główny Urząd Pomiarów Kraju. 1949.
1 stycznia 1959 r. Justynki przyłączono do gromady Mazury w gminie Świętajno.
Na mapie topograficznej z 1965 r. majątek Ustkowo oznaczono jako zniszczony.
Majątek Ustkowo na mapie z 1965 r. Powiat Olecko: województwo białostockie: skala 1:25 000. Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego. Warszawa 1965.
W 2023 r. w miejscu gdzie był majątek można natrafić na głazy i cegły, które są pozostałością po budynkach gospodarczych. Cały teren porośnięty jest drzewami. Z tego miejsca patrząc w kierunku zachodnim można zobaczyć jezioro Kociołek.
Głazy z fundamentów dawnej zabudowy gospodarczej majątku Justynki w 2023 r.
Fragment dawnych fundamentów budynku gospodarczego majątku Justynki w 2023 r.
Widok na miejsce po dawnym majątku Justynki w 2023 r.
Literatura:
- • Czygan S., Teichwalde (Doliven). W: „Treuburger Heimatbrief” 47, 2004, s. 18.
- • Demby R., Olecko. Czasy, ludzie, zdarzenia. Wydawca: Urząd Miejski w Olecku 2000.
- • Demby R., Olecko i okolice. Przewodnik informator. Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej w Białymstoku. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa 1973.
- • Demby R., W straduńskiej puszczy. Z dziejów osadnictwa na ziemi oleckiej, Olecko 1998.
- • Dzieje Olecka 1560-2010, red. S. Achremczyk, Olecko 2010.
- • Frenzel J. T., Beschreibung des Kreises Oletzko, Regierungsbezirks Gumbinnen, in geschichtlicher, statistischer und topographischer Beziehung. Marggrabowa: Peglau 1870.
- • Grenz R., Der Kreis Treuburg Ein ostpreußisches Heimatbuch, Zusammengestellt, im Auftrage der der Kreisgemeinschaft Treuburg, Lübeck 1971.
- • Grigat Ch., Die Geschichte des Kreises Treuburg, 1938.
- • Górnowicz H., Rodowe nazwy miejscowe Mazur i Warmii. W: Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2, s. 197-228. Olsztyn 1965.
- • Meyers Orts- und Verkehrs-Lexikon des Deutschen Reiches… von Dr. E. ( Hrg. ) Auflage 1912/1913, Bibliographisches Institut Leipzig, Wien 1910.
- • Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, pod red. A. Wakara, Pojezierze, Olsztyn 1974.
- • Parey's Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche: Vollständiges Adressbuch. Band Ostpreußen. Verlagsbuchhandlung Paul Parey. Berlin 1929.
- • Peters-Mischkowski E., Kindheitserinnerungen an Justinenhof, W: Treuburger Heimatbrief, Kreisgemeinschaft Treuburg e.V. Köln, 2002, 44. s. 85.
- • Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990.
- • Tutlies A., Güter und Großbauernhöfe im Kreis Treuburg/Oletzko. Kreisgemeinschaft Treuburg, 2001.
- • Tutlies A., Heiteres Und Ernstes Aus Oletzko: Ein Landkreis In Ostpreussen. Books on Demand. 2007.
- • Tutlies A., Menschen aus dem Kreis Treuburg, Oletzko. Kreisgemeinschaft Treuburg, 2002.
- • Wakar A., Z dziejów wsi, w: Olecko - z dziejów miasta i powiatu. Wyd. Pojezierze, Olsztyn 1974.
- • Wehner H. Landwirtschaftliches Adressbuch der Domänen, Rittergüter, Güter und Höfe in der Provinz Ostpreussen. Verlag von Niekammer's Adressbuchern G.m.b.H. Leipzig 1932.
Józef Kunicki
2025
