Na zachodnich obrzeżach Olecka, przy ulicy Jaśkowskiej (obecnie 11 listopada) na wzniesieniu nazywanym Ziegenberg (Kozia Góra - latem pasły się tam owce i kozy a zimą zjeżdżały dzieci na sankach), około 1820 roku został założony cmentarz ewangelicki.
Wiele lat wczesniej na innym pagórku, położonym dalej na południe, z którego roztaczał się widok na miasto był cmentarz staroluterański (obecnie ulica Słoneczna). Trudno określić kiedy został założony. Prawdopodobnie po przybyciu do Olecka wyznawców tej wspólnoty, którzy chcieli mieć oddzielne miejsce na grzebanie swoich bliskich.
W tym czasie był dostępny cmentarz położony w środku miasta, na wzgórzu kościelnym oraz położony na zachód od miasta cmentarz żydowski.
Na cmantarzu do dzisiaj zachował się najstarszy pomnik (stela) z inskrypcjami:
HIER IN GOTT • DAVID SPIES • GEB.4DEZ • 1762 • OEST. 13.JUL • 1822 DAVID SPIES
HIER RUHT SANFT • GOTL. SPIES • GEB.28.OKT • 1782, OEST. 23.OKT • 1837.
Rodzina Spies (Spiess, Spieß) zajmowała się w Olecku handlem materiałami i płótnami.
Obok jest pomnik z inskrypcjami:
Franz Lubenau • 6 Marz 1815 • 27 Dez 1884 oraz Alwiene Lubenau • 20 Juli 1841 • 24 Dezbr. 1912
Franz Lubenau powiązany był z rodziną burmistrza Olecka von Morstein, z właścicielem największej apteki Johannem Lubenau i rodziną Spies.
Z tej rodziny pochodził Johann Samuel Lubenau burmistrz Łobżenicy (Lobsens) w Wielkopolsce. Urodził się w 1743 roku w Łobżenicy. Jego rodzina zajmowała się handlem, a do początku XX wieku byli właścicielami browaru.
Johann Samuel Lubenau przybył do Olecka latem 1772 roku, aby objąć aptekę. Działał zapewne do 1810 roku, kiedy to działka apteki leżąca przy rynku pod numerem 32 została sprzedana kierownikowi szkoły oleckiej Skrzeczce (Strzeczce), który był bratem jego żony. W 1811 roku aptekę usytuowano na działce w Rynku pod numerem 53. Nowy właściciel Neumann nadał jej nazwę - Pod Orłem "Adler Apohteke".
Apteka Alfreda Neumanna mieściła się przy rynku w domu pod numerem 53 (obecnie w tym miejscu jest budynek Regionalnego Ośrodka Kultury).
Rodzina Lubenau należała do staroluterańskiej protestanckiej wspólnoty religijnej konfesji ewangelicko-augsburskiej, która powstała na początku XIX wieku, w wyniku sprzeciwu wobec łączenia luteranizmu i kalwinizmu w ramach Kościoła unijnego w Królestwie Prus. Tworzyli oni odrębną społeczność wyznaniową. Mszę świętą odprawiano w domach prywatnych, a zmarłych grzebano na cmentarzu ewangelickim. Wiernych cechowała pietystyczna pobożność oraz konserwatywne stanowisko w kwestiach luterańskiej liturgii, nauczania moralnego i dyscypliny kościelnej. Stanowczo odrzucali teologię liberalnego chrześcijaństwa.
Rynek w Olecku (Margrabowa). Fotografia ze zbiorów Z. Bereńiewicza.
Literatura:
- Demby R., Olecko Czasy, ludzie, zdarzenia. Urząd Miejski w Olecku 2000
- Dzieje Olecka 1560-2010, red. S. Achremczyk, Olecko 2010
- Grigat Ch., Die Geschichte des Kreises Treuburg, 1938
- Der Kreis Treuburg Ein ostpreußisches Heimatbuch. Zusammengestellt im Auftrage der der Kreisgemeinschaft Treuburg von Dr. phil. Rudolf Grenz. 1971.
- Treuburger Heimatbrief nr. 17, 40, 46, 59. Kreisgemeinschaft Treuburg e.V.
- Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990.
- Tutlies A., Heiteres Und Ernstes Aus Oletzko: Ein Landkreis In Ostpreussen. Books on Demand. 2007.
- Tutlies A., Menschen aus dem Kreis Treuburg/Oletzko, Hamburg 2002.
