Zarządzający szlakiem: Oddział PTTK Suwałki
Nr w ewidencji PTTK: SU 1909 n
Rok pierwszego znakowania: 1997
Rok ostatniego znakowania, stan oznakowań: 2006 – stan dobry
Krótki opis krajoznawczy:
Trasa brzegiem jeziora przez ok. 4 km – to odcinek malowniczy, między innymi z panoramą na miasto. Góra Bunielka z panoramą na Ełk i okolicę zachęca do wejścia każdego wędrowca. Pagórkowaty teren co chwilę odkrywa nowe widoki i przypomina, że jesteśmy na terenie Mazur Garbatych. Wędrówka lasami wzdłuż linii brzegowej jeziora Lipińskie jest bardzo malownicza i momentami wymaga wykazania operatywności od turysty ( powalone drzewa ). Od wsi Klusy przez Ogródek, Rostki Skomackie, Skomack Wielki do Orzysza trasa przebiega szlakami, które przemierzał w dzieciństwie, młodości i do ostatnich dni swego życia poeta ludowy Michał Kajka.
W Ogródku, w domu, który zbudował samodzielnie i gdzie pisał wiersze, znajduje się muzeum Michała Kajki. Zgromadzone są w nim jego utwory a także wyposażenie mieszkalne domu oraz sprzęty rolnicze, których w tamtym czasie używali chłopi. Dalsza trasa obrazuje pozostałości po byłych PGR ( rozsypujące się małe wsie i nieużytki rolne) .
W końcowej fazie kilkukilometrowa wędrówka przepięknymi lasami, które doprowadzają do pierwszych zabudowań Orzysza – do niedawna silny i znany obiekt wojskowy, dziś spokojne miasteczko.
Stopień trudności i przydatności dla innych form turystyki:
Szlak pieszy wymaga podziału wędrówki na dwa dni. Znikoma baza noclegowa – tylko prywatnie u gospodarzy. Ewentualny powrót ( z Klus, Ogródka, Skomacka Wielkiego ) PKS do Ełku. Szlak idealny do pokonania rowerem w ciągu jednego dnia z Ełku do Orzysza. Powrót do Ełku pociągiem z przewozem roweru. Włączenie szlaku konnego z kierunku Ełku możliwe w oparciu o obszar leśny nad Jeziorem Ełckim, z docelowym zakończeniem koło wsi Chruściele. Idealny teren do turystyki konnej – lasy na zachód od Ruskiej Wsi, które przylegają do jeziora Lipińskie.
Turystyka narciarska idealna do realizacji na terenie rozpoczynającym się za mostem na Jeziorze Ełckim w kierunku kompleksu leśnego Rez. Ostoja Bobrów – Bartosze, góry Bunelka i miejscowości: Buniaki, Szarek, Mącze, Mąki, Szarejki. Tu następuje największe wypiętrzenie terenu (np. góra Bunelka aż 60 m w stosunku do lustra wody pobliskiego jeziora Szarek).
|
Km rosnąco (malejąco) |
Opis przebiegu szlaku (W nawiasach podano numery z lokalizacją obiektów na mapie) |
Długość odcinka [ km]
|
Nawierzchnia |
|
0,0 (53,2) |
Spod Stanicy Wodnej PTTK (1 – szlak nr 1) za znakami niebieskimi skręcamy w lewo. Przechodzimy przez drewniany mostek dla pieszych na rzece Ełk (2 – szlak nr 1). Towarzyszą nam znaki żółte i czerwone szlaków pieszych. Idziemy wzdłuż Jeziora Ełckiego (3 – szlak nr 1). Po prawej ciąg pubów i Pensjonat „Grażyna” (48 – szlak nr 3). |
1,0 km
|
płyta chodnikowa |
|
0,5 (52,7) |
Skrzyżowanie z ul. Zamkową. Po prawej Ełckie Centrum Kultury (50 – szlak nr 3) oraz kościół p/w NSJ (51 – szlak nr 3). Szlak niebieski skręca w lewo na most (49 – szlak nr 3). |
||
|
0,8 (52,4) |
Po lewej zespół zamkowy z XIV/XV w, stanowiący na dawnej wyspie strażnicę krzyżacką. W późniejszych czasach wielokrotnie przebudowywany, a w końcu lat 70 pełniący funkcję więzienia. Obecnie w ruinie, wystawiany na sprzedaż, dotąd bez skutku (124). Przy ul. Zamkowej istnieje Ośrodek Jeździecki (222). Ośrodek oferuje: naukę jazdy konnej, przejazdy bryczkami, wypożyczanie bryczek na imprezy okolicznościowe. Szczegółowe informacje: 0605215327 . |
||
|
1,0 (52,2) |
Tuż przed skrzyżowaniem i zakrętem szosy za znakami skręcamy w lewo, w ścieżkę prowadzącą brzegiem Jeziora Ełckiego. |
2,6 km |
gruntowa nieutwardzona |
|
1,4 (51,8) |
Po prawej w głębi widoczne Osiedle Grunwaldzkie. Ze ścieżki prowadzącej brzegiem jeziora panorama na wschodnią część Ełku. |
||
|
2,9 (50,3) |
Na wysokości zrośniętego drzewami cypla opuszczamy brzeg jeziora i skręcamy w prawo. |
||
|
3,6 (49,6) |
Skrzyżowanie z szosą asfaltową Ełk – Mostołty. Skręcamy na asfalcie w lewo, by za chwilę przejść przez mostek na kanale łączącym Jezioro Ełckie z jeziorem Szarek. |
1,4 km |
asfalt |
|
4,0 (49,2) |
Przed nami po prawej i lewej stronie szosy najnowsza zabudowa wsi Chruściele. Domy z kolumnami nawiązują do czasów dworów. Tuż przed pierwszymi domami po prawej stronie droga z kostki brukowej prowadzi w prawo do pobliskiego, nowoczesnego kompleksu rekreacyjno - wypoczynkowego z 2005 r, - do „Perły Mazur” (125) (19- 300 Ełk Chruściele 47, tel. 087 6214640 lub 087 6214645 www.perlamazur.pl). |
||
|
5,0 (48,2) |
Za przystankiem PKS w Chruścielach (126) skręcamy z asfaltu w drogę żwirową. Po prawej ukazuje się jezioro Szarek (127). Ma powierzchnię ok. 133 ha i max. głęb. 6 m. Jego północna część wraz z przylegającym do brzegu lasem stanowi rezerwat „Ostoja bobrów Bartosze”. |
2,5 km |
gruntowa utwardzona |
|
6,0 (47,2) |
Widok na jezioro Szarek i w oddali panorama Ełku. |
||
|
6,5 (46,7) |
Na wzniesieniu drogi, przy kierunkowskazie (128) wskazującym kierunek wejścia na szczyt skręcamy w lewo, by za chwilę przez las po kamiennych schodach wspinać się na górę. |
||
|
6,7 (46,5) |
Wierzchołek Góry Bunelka z krzyżem i kamiennym murem (129). Obok tablica: „Cmentarz Wojenny Bunelka 1914 – 1918. Miejsce spoczynku 23 żołnierzy niemieckich i 64 rosyjskich”. Wspaniała panorama na Ełk i okolicę. Wierzchołek góry znajduje się 60 m ponad lustrem wody widocznego nieopodal jeziora Szarek. Schodzimy tą samą drogą na dół i kontynuujemy wędrówkę w kierunku widocznych zabudowań. |
||
|
7,0 (46,2) |
Trasa prowadzi pomiędzy zabudowaniami gospodarczymi Prywatnego Gospodarstwa Rolnego „Szarek”. |
||
|
7,5 (45,7) |
Skrzyżowanie przy budynkach mieszkalnych gospodarstwa „Szarek”. Skręcamy w lewo w drogę brukowaną. |
0,1 km |
bruk |
|
7,6 (45,6) |
Obok betonowego krzyża na skrzyżowaniu we wsi Szarek skręcamy w prawo, w drogę polną. |
3,0 km
|
gruntowa nieutwardzona
|
|
8,5 (44,7) |
Po lewej jezioro Dębniak i zabudowania gospodarcze. |
||
|
9,1 (44,1) |
Pierwsze zabudowania małej wsi Mącze. |
||
|
9,5 (43,7) |
Skrzyżowanie na skraju wsi Mącze koło krzyża. Skręcamy w prawo, wzdłuż ściany lasu (po lewej stronie). |
||
|
9,7 (43,5) |
Rozwidlenie dróg leśnych przy dużym głazie granitowym. Skręcamy w lewo, w drogę polną wysadzoną starymi wierzbami. |
||
|
10,6 (42,6) |
Po prawej mijamy staw i wchodzimy na skrzyżowanie z szosa asfaltową Ełk – Mostołty. Na asfalcie skręcamy w prawo w kierunku Mostołt. |
3,5 km |
asfalt |
|
11,5 (41,7) |
Skrzyżowanie dróg przy przystanku PKS Karwowskie. Nadal idziemy szosą. |
||
|
13,2 (40,0) |
Wieś Tracze. |
||
|
14,1 (39,1) |
Wieś Mostołty. Sklep spożywczy i przystanek PKS (130). W lewo odchodzi szosa asfaltowa do Bajtkowa. Dalej przez wieś drogą brukowaną dochodzimy do kolejnego skrzyżowania. |
0,4 km |
bruk |
|
14,5 (38,7) |
Skrzyżowanie szos. Skręcamy w prawo, w kierunku Ruskiej Wsi, szosą o nie najlepszej nawierzchni asfaltowej. |
1,9 km |
asfalt |
|
16,4 (36,8) |
Skrzyżowanie w Pistkach. Skręcamy w lewo w żwirową drogę. |
5,6 km |
gruntowa nieutwardzona |
|
17,9 (35,3) |
Drogą polną wchodzimy do lasu. |
||
|
18,4 (34,8) |
Na dużym skrzyżowaniu dróg leśnych trasa prowadzi prosto. Droga piaszczysta. |
||
|
19,6 (33,6) |
Skręcamy w lewo, w mało widoczną drogę leśną. |
||
|
19,8 (33,4) |
Mijamy pole biwakowe (131)nad jeziorem Lipińskie. Jezioro o pow. 249 ha i max głęb. 23 m położone w otoczeniu lasów. |
||
|
20,4 (32,8) |
Za znakami szlaku niebieskiego schodzimy nad sam brzeg jeziora, by kontynuować wędrówkę wzdłuż brzegu. Ścieżka momentami może być zatarasowana przez powalone drzewa. |
||
|
21,0 (32,2) |
Mała sródleśna polana na cyplu jeziora Lipińskie. |
||
|
22,0 (31,2) |
Skrzyżowanie z drogą brukowaną, łączącą pobliską szosę z przesmykiem na jeziorze Lipińskie ( dawniej był most ). Po drugiej stronie jeziora tereny poligonu wojskowego Orzysz. Obok w sezonie bar i prywatne pole namiotowe (132). Skręcamy w prawo na drogę brukowaną. |
0,1 km |
bruk |
|
22,1 (31,1) |
Skrzyżowanie z szosą główną Ełk – Olsztyn. Przecinamy szosę i idziemy w kierunku Rożyńska ( drogowskaz ) (133). Droga żwirowa przez las. Po lewej zbudowania gajówki. |
1,0 km |
gruntowa utwardzona |
|
23,1 (30,1) |
Na skrzyżowaniu leśnym opuszczamy drogę żwirową i skręcamy w lewo w leśną drogę piaszczystą. |
2,0 km |
gruntowa nieutwardzona |
|
24,3 (28,9) |
Wychodzimy z lasu. W oddali przed nami zabudowania wsi Klusy. |
||
|
25,1 (28,1) |
Skrzyżowanie drogi polnej z szosą główną Ełk – Olsztyn. Na szosie skręcamy w prawo przy pierwszych zabudowaniach Klus. Po lewej widoczne jezioro Lipińskie. |
0,1 km |
asfalt |
|
25,2 (28,0) |
Skrzyżowanie w prawo z drogą brukowaną do Skomacka Wielkiego. Skręcamy w prawo w tę drogę. |
0,3 km |
bruk |
|
25,5 (27,7) |
Wieś Klusy. Przystanek PKS, obok kościół parafialny. Klusy należą do jednej z najstarszych wsi na Ziemi Ełckiej. Brak informacji o lokalizacji wsi. W połowie XV w istniał już kościół, a na początku XVI w przy kościele była szkoła parafialna. Obecny kościół pochodzi z 1884 r. Według legendy obok kościoła leży diabelski kamień ze śladem stopy diabła (134). Kończy się bruk i zaczyna się szosa asfaltowa. |
1,9 km
|
asfalt |
|
26,0 (27,2) |
Mostek na przesmyku miedzy jeziorami. Po lewej widoczne rynnowe jezioro Kraksztyn o pow. ok. 50 ha i max głęb. 8 m (135). Po prawej za pagórkami jezioro Drudlin Duży, zwane też Rożyńsk (140 – szlak nr 6). |
||
|
26,9 (26,3) |
Wieś Ogródek nad jeziorem Kraksztyn. Wieś pochodzi z połowy XVI w. Jednymi z pierwszych mieszkańców wsi byli arianie, którzy założyli własny folwark. Tu na początku wsi po prawej stronie budynek, w którym żył i pracował mazurski poeta ludowy Michał Kajka (1858 – 1940). Obecnie w domu jest Regionalne Muzeum im. Michała Kajki (136)(tel. 087 4237426). W budynku gospodarczym małe muzeum sprzętów rolniczych. Obok aktualny początek (koniec) zielonego szlaku pieszego z Ogródka do Tamy k/Rajgrodu. |
||
|
27,4 (25,8) |
Przed przystankiem PKS i sklepem spożywczym w Ogródku na skrzyżowaniu znaki niebieskie skręcają w lewo między jeziorami: Kraksztyn ( po lewej )i Kały (po prawej). Droga polna prowadzi przez pastwiska. |
8,6 km |
gruntowa nieutwardzona
Koniec opisu powiatu ełckiego |
|
28,0 (25,2) |
Skrzyżowanie polnych dróg w pobliżu lasu. Skręcamy w lewo do lasu. |
||
|
30,0 (23,2) |
Mostek na potoku łączącym pobliskie jeziora: Przykop ( po lewej) i Rostki (po prawej). |
||
|
31,0 (22,2) |
Wieś Rostki z drogą odchodzącą w lewo do Strzelnik. Idziemy przez wieś wzdłuż położonego jeziora Rostki. Powierzchnia jeziora ok. 65 ha. Maks. głęb. 20m. Wieś o charakterze letniskowym. |
||
|
33,0 (20,2) |
Przechodzimy przez most na rzeczce Czartówka łączącej jezioro Rostki z jeziorem Orzysz. Droga do Skomacka Wielkiego prowadzi polną drogą przez pagórkowaty teren wśród łąk i nieużytków. |
||
|
36,0 (17,2) |
Mostek na kanale wodnym łączącym widoczne po lewej stronie jezioro Mleczówka Mała z jeziorem Mleczówka (na wschód od Skomacka Wielkiego). Nieco dalej pierwsze zabudowania wsi Skomack Wielki i skrzyżowanie dróg, na którym skręcamy w lewo w drogę brukowaną. Idziemy przez wieś Skomack Wielki w kierunku zachodnim. Większa część wsi ciągnie się jednak w przeciwnym, wschodnim kierunku. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z początków XV w, a nazwa związana jest z imieniem wodza Jaćwingów – Skomandem. W Skomacku Wielkim urodzil się w 1858 r poprzednio wspominany poeta mazurski Michał Kajka. W domu tym, w drugiej części Skomacka Wielkiego, od lat jest sklep spożywczy (137). Po lewej mijamy jezioro Mleczówka Mała z zabudową letniskową. Jezioro to jest częścią jeziora Orzysz. Jezioro Orzysz ma pow. ok. 1150 ha i max. głęb. 29 m. Występują na nim liczne wyspy, z największą – Wyspą Róż. Nad brzegami liczne pola namiotowe i ośrodki wypoczynkowe z największym – WDW. |
|
|
|
38,6 (14,6) |
Przejazd kolejowy linii Ełk – Orzysz. |
|
|
|
40,6 (12,6) |
Pańska Wola |
|
|
|
43,0 (10,2) |
Wieś Czarne |
|
|
|
44,0 (9,2) |
Stacja kolejowa Odoje |
|
|
|
44,8 (8,4) |
Wieś Odoje |
|
|
|
46,5 (6,7) |
Leśniczówka „Rzęśniki” |
|
|
|
49,0 (4,2) |
Grądy pod Orzyszem |
|
|
|
51,1 (2,1) |
Pierwsze zabudowania Orzysza |
|
|
|
53,2 (00) |
Dworzec kolejowy PKP i przystanek PKS w Orzyszu |
|
|
Propozycje modyfikacji przebiegu szlaku
Szlak wymaga wielu poprawek przebiegu w terenie:
1) Rezygnacja z przebiegu dotychczasowego odcinka Szarek – Pistki, ponieważ od okolicy wsi Mąki przez Tracze, Mostołty do Pistek droga jest asfaltowa. Nowy wariant byłby następujący: Szarek – Rękusy – przecięcie prostopadłe szosy E16 – Góra Pilchowa z bardzo ciekawym cmentarzem – przecięcie prostopadłe szosy E16 – Talusy – Pistki.
2) Z Rostek Skomackich do Skomacka Wielkiego poprowadzić przez Kamieńskie i dalej brzegiem jeziora Orzysz.
3) Ze Skomacka Wielkiego wycofać przebieg przez Pańską Wolę i Czarne do wsi Odoje, a wprowadzić skrót ze Skomacka Wielkiego przez Ostrów do wsi Odoje.
Powód? Przejazd kolejowy na linii Skomack – Odoje jest zlikwidowany, droga przekopana, aby nie było ruchu, zdjęte znaki ostrzegawcze. A linią jeżdżą pociągi.
4) W Ogródku proponuje się małą poprawkę: idąc w kierunku Muzeum Regionalnego nie skręcać w lewo przed przystankiem PKS i sklepem, ale przejść przez wieś do następnego skrętu w lewo i wtedy za jeziorem Kały skręcić w lewo, w kierunku drogi do Rostek Skomackich.
Statystyka szlaku:
Długości odcinków szlaku na terenie poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego
|
Jednostka samorządu |
Długość odcinka na terenie miasta/powiatu [ km] |
|
Miasto Ełk |
1,4 |
|
Powiat ełcki |
34,6 |
|
Razem |
36 |
Długość odcinków szlaku z podziałem na rodzaje nawierzchni:
|
Rodzaj nawierzchni |
Długość odcinka [km] |
% |
|
Asfalt |
8,8 |
24,4 |
|
Bruk |
0,9 |
2,5 |
|
Droga gruntowa utwardzana |
3,5 |
9,7 |
|
Droga gruntowa nieutwardzona |
21,8 |
60,6 |
|
Inna – płyty betonowe (chodnik) |
1,0 |
2,8 |
|
Razem |
36,0 |
100 |
